Saç dökülmesi, birçok insanın hayatının belirli dönemlerinde karşılaştığı yaygın bir sorundur. Yine de her saç dökülmesi kalıcı değildir ve bazı türleri belirli bir süre sonra kendiliğinden iyileşebilir. Telojen saç dökülmesi (Telogen Effluvium), saç büyüme döngüsündeki değişikliklerden kaynaklanır. Genellikle geçici olan bir dökülme türüdür. Saç kökleri, dış etkenlerin veya vücudun içsel süreçlerinin etkisiyle büyüme fazından dinlenme fazına geçerek dökülmeye başlar.
Telogen effluvium, fiziksel ve duygusal stres, beslenme eksiklikleri, hormonal değişiklikler, bazı ilaçların yan etkileri veya cerrahi operasyonlar gibi birçok farklı faktör nedeniyle ortaya çıkabilir. Bu tür saç dökülmesi, genellikle eşit dağılmış bir seyrelme şeklinde meydana gelir. Saçlı deride belirgin boşluklar oluşturmaktan çok genel bir incelme hissi yaratır. Tedavi sürecinde ise öncelikle saç dökülmesine neden olan faktörlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması amaçlanır. Doğru bakım ve destekleyici tedavilerle, saç dökülmesi zamanla azalır ve saçlar eski sağlığına kavuşabilir.
Telogen Effluvium Nedir?
Saç büyüme döngüsündeki bozulmalar, geçici saç dökülmesine neden olabilir. Normalde saçlar büyüme (anajen), geçiş (katajen) ve dinlenme (telogen) aşamalarından geçer. Anajen faz, saçın aktif olarak büyüdüğü dönemdir ve bu süreç birkaç yıl sürebilir. Katajen faz, saçın büyümesinin yavaşladığı ve foliküllerin küçülmeye başladığı kısa bir geçiş dönemidir. Telojen faz ise saçın dökülmeye hazır hale geldiği dinlenme evresidir.
Telogen effluvium, saç dökülmesinin yaygın ve simetrik bir şekilde gerçekleştiği bir durumdur. Bu tür dökülmede saç belirli bir bölgeden değil saç derisinin genelinden dökülür ve seyrelme hissi yaratır. Saç kökleri zarar görmediği için genellikle geri dönüşümlü bir dökülme türüdür. Ancak bazı durumlarda, bu süreç aylarca hatta yıllarca devam edebilir.
Ani kilo kaybı, hamilelik sonrası hormonal değişiklikler, yoğun stres, beslenme eksiklikleri, bazı ilaçların kullanımı ve cerrahi operasyonlar gibi faktörler telojen fazına giren saç miktarını artırarak dökülmeye neden olabilir. Özellikle kadınlarda doğum sonrası dönemde yaygın olarak görülen bir saç dökülmesi türü olup, birkaç ay içinde kendiliğinden düzelebilir.
Telogen Effluvium’un iki ana formu bulunur. Ani bir tetikleyici faktör nedeniyle saçların büyük bir kısmı telogen fazına girdiği Akut Telogen Effluvium’da yaygın bir dökülme başlar. Genellikle birkaç ay içinde düzelir. Kronik Telogen Effluvium ise daha uzun süren ve genellikle belirgin bir nedeni olmayan bir saç dökülme şeklidir. Bu tür dökülme, altı aydan uzun sürebilir ve sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilebilir.
Telojen Saç Dökülmesi Neden Olur?
Telojen saç dökülmesi, saç köklerinin ani bir şekilde dinlenme fazına geçmesi sonucu meydana gelen geçici bir saç kaybıdır. Saç büyüme döngüsünün bozulması, genellikle fiziksel veya duygusal stres, hormonal değişiklikler, beslenme eksiklikleri ve çeşitli sağlık sorunları gibi faktörlerden kaynaklanır. Bu tür saç dökülmesi genellikle aniden başlar. Birkaç hafta ila birkaç ay boyunca devam eder. Telojen saç dökülmesi nedenleri şöyle sıralanabilir:
- Şiddetli stres, travmalar, üzücü olaylar veya uzun süreli kaygı bozuklukları, vücudun saç büyümesini destekleyen sistemlerini olumsuz etkileyebilir. Stres, saç foliküllerini erken dinlenme fazına geçirerek dökülmeye neden olabilir.
- Hormonal değişiklikler, örneğin hamilelik, doğum sonrası dönem, menopoz veya tiroid hastalıkları, saç büyüme döngüsünü etkileyerek geçici saç dökülmesine yol açabilir. Özellikle doğum sonrası saç dökülmesi (postpartum alopecia), kadınlarda sıkça görülen bir durumdur ve genellikle doğumdan 2-4 ay sonra başlar.
- Demir eksikliği, çinko, B12 vitamini, D vitamini ve biotin eksiklikleri, saç sağlığını olumsuz etkileyerek dökülmeye neden olabilir. Demir, saç köklerinin oksijenlenmesini sağlayan önemli bir mineraldir ve eksikliği, saçların zayıflamasına yol açabilir.
- Düşük kalorili diyetler, yetersiz protein alımı ve ani kilo kaybı; vücudun enerji tasarrufu yapmasına neden olur. Bu süreçte saç büyümesi yavaşlar. Özellikle protein eksikliği, saç yapısının temel taşı olan keratin üretimini olumsuz etkileyebilir.
- Kemoterapi, doğum kontrol hapları, antidepresanlar, beta blokerler ve yüksek dozda A vitamini içeren ilaçlar, saç dökülmesine neden olabilir. Özellikle kemoterapi gibi ağır tedaviler, saç döngüsünü doğrudan etkileyerek anajen fazdaki saçların hızla dökülmesine sebep olabilir.
- Hipotiroidi ve hipertiroidi gibi tiroid beziyle ilgili hastalıklar, saç büyüme döngüsünü etkileyerek yaygın saç dökülmesine yol açabilir. Tiroid hormonları, saç köklerinin büyüme ve dökülme döngüsünde önemli bir rol oynar.
- Büyük cerrahi operasyonlar veya genel anestezi uygulamaları, vücutta stres yaratarak saç dökülmesini tetikleyebilir. Bu tür dökülmeler genellikle operasyondan 2-3 ay sonra belirgin hale gelir ve birkaç ay içinde düzelme eğilimindedir.
- COVID-19, grip, yüksek ateşli hastalıklar, otoimmün hastalıklar ve bazı kronik rahatsızlıklar, saç köklerini olumsuz etkileyerek yaygın saç dökülmesine yol açabilir. COVID-19 sonrası saç dökülmesi, son yıllarda yaygın olarak gözlemlenen bir sorun olmuştur
- Saç düzleştirme, sık fön çekme, kimyasal boyalar ve sert saç bakım ürünleri, saç köklerini zayıflatarak dökülmeyi artırabilir. Özellikle sülfat içeren şampuanlar, saç derisini tahriş ederek saçların erken dökülmesine yol açabilir.
Telogen Effluvium Belirtileri Nelerdir?
Saç taranırken, duş alırken veya saçlara hafifçe dokunulduğunda normalden daha fazla saç dökülmesi fark edilir. Özellikle ellerle saçlara dokunulduğunda birden fazla saç teli gelmesi en yaygın belirtilerden biridir. Saçlar belirli bir bölgede değil, tüm saç derisi boyunca eşit şekilde incelir. Özellikle tepe bölgesinde ve saç ayrımlarında belirginleşen bir seyrelme hissedilebilir. Fakat androgenetik alopesiden farklı olarak belirli bir bölgede kellik oluşmaz.
Bu süreçte saç telleri eskisine göre daha ince ve kırılgan hale gelir. Bu durum saçın genel görünümünü olumsuz etkileyerek mat ve cansız bir hale gelmesine yol açabilir. Çoğu kişi, dökülmenin birkaç hafta veya birkaç ay içinde başladığını fark eder. Saç dökülmesi genellikle tetikleyici olaydan 2-3 ay sonra belirgin hale gelir. Normal şartlarda bir insan günde 50-100 saç teli dökerken, telogen effluvium durumunda bu sayı 300-500 saç teline kadar çıkabilir.
Saç derisinde yanma, batma veya ağrı hissi de Telogen Effluvium belirtileri arasında yer alır. İleri seviyelerde veya kronik vakalarda sadece saç değil, kaş ve kirpiklerde de seyrelme görülebilir. Saç dökülmesiyle birlikte bazı bireylerde tırnaklarda soyulma, çizgilenme veya kırılganlık görülebilir. Bu durum genellikle demir, çinko ve biotin eksikliği ile ilişkilidir.
Telogen Effluvium Tedavisi Nasıl Yapılır?
Genellikle kendiliğinden düzelebilen geçici bir saç dökülmesi türüdür. Ancak nedenlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılması tedavi sürecinin en önemli adımıdır. Tedavi, kişinin yaşam tarzı değişikliklerinden beslenme düzenine, medikal desteklerden saç bakım rutinlerine kadar geniş bir kapsamda ele alınır. Telogen effluvium tedavisinde en önemli nokta, sabırlı olmak ve saç büyüme sürecinin doğal döngüsünü desteklemektir. Dökülme genellikle birkaç ay içinde durur ve saçlar eski sağlığına kavuşur. Yine de dökülme devam ederse uzman bir dermatologdan destek almak önemlidir.
