Saç Yolma Hastalığı (Trikotillomani) Nedir?

Bir çeşit dürtü kontrol bozukluğu olan trikotillomani kişinin stres ya da sıkıntı anlarında saçlarını koparma eğiliminde olmasına yol açar. Tedavi edilmesi gereken ciddi bir rahatsızlık. Tedavi edilmemesi psikolojik ve fiziksel olarak istenmeyen sonuçlar ile karşılaşmaya yol açar. Uygun tedavi ile kontrol altına alınması mümkün olan saç yolma hastalığı için önerilen ve uygulanan farklı tedavi yöntemleri bulunur. 

Saç yolma hastalığı olarak bilinen ve obsesif kompulsif bozukluk sınıfında yer alan trikotillomani, kişinin kaygı ile başa çıkmak için dürtüsel olarak saçını yolması durumu. Bir çeşit akıl sağlığı bozukluğu olan trikotillomani yalnızca saç değil, kirpik veya kaş yolarak da kendini gösterebilir. 

Trikotillomani sürekli tekrarlayan bir davranış. Bu durum vücutta belirli bir bölgede yer alan kıl ya da saçların sürekli olarak yolunmasına ve buna bağlı olarak bölgede kıl ve saç kaybı yaşanmasına yol açar.

Saç Yolma Hastalığı (Trikotillomani) Neden Olur?

Trikotillomani hastalığı ve bu hastalığa neden olan etkenler hakkında yapılan çalışmalar halen devam ediyor. Günümüze kadar yapılmış çalışmalar trikotillomani hastalığına neden olan etkenleri belirlemeye yardımcı oluyor. Saç koparma hastalığı sebepleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Genetik ve çevresel etkenler: Trikotillomani tanısı alan bireylerin büyük bir çoğunluğunun aile bireylerinde de bu davranış gözleniyor. Genetik faktörler saç koparmaya neden olabiliyor.
• Diğer psikiyatrik hastalıklar: Saç koparma hastalığı; dikkat eksikliği, madde kullanım bozukluğu, yeme bozukluğu, dürtü kontrol bozukluğu ve hiperaktivite gibi diğer psikiyatrik hastalıklar ile ilişkilendiriliyor. İlişkili olduğu psikolojik problemler kişiden kişiye değişse de pek çok uzman trikotillomaninin tetikleyici bir psikiyatrik hastalık sebebiyle meydana gelme ihtimali olduğunu gösteriyor. 
• Stres ve anksiyete: Hem çocuk hem yetişkinlerde görülen, stres ve sıkıntı anında hat safhaya ulaşan saç yolma durumu “Trichotillomania nedir?” sorusunun yanıtı. Kişinin bu hastalık ile başa çıkmasını engelleyen en önemli etken stres ile başa çıkmayı bilmiyor olması. Öfke, üzüntü, stres, kaygı ve panik duyguları trikotillomaniyi tetikler. 

Dolayısıyla trikotillomani ismi ile anılan ve kişinin saçlarını yolarak rahatlamasına yol açan bu hastalığın meydana gelmesinin birden fazla nedeni bulunuyor. Kıl köklerine zarar veren ve seyrek saç hatta kellik problemi gibi istenmeyen durumları beraberinde getiren trikotillomani mutlaka tedavi edilmeli. 

Saç Yolma Hastalığı (Trikotillomani) Belirtileri Nelerdir?

Ruh sağlığı alanında çalışma yapan uzmanlar ruhsal bozukluklar ile ilgili bir kanıya varmak ve tanı koymak için DSM-5’i kullanırlar. DSM-5’e göre trikotillomani obsesif kompulsif bozukluklar kategorisinde yer alır. Saçını koparma hastalığı ile karşılaşmış olabileceğinizi gösteren belirtiler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Sürekli ve yineleyici olarak saç koparmak
• Saçlı ve kıllarla kaplı olan bölgelerin kelleşmeye başlaması
• Özellikle gerginlik hissiyatı ile yoğunlaşan saç koparma arzusu ve sonrasında gelen rahatlama
• Saçları kıvırmak, çekmek ve koparmak veya yapılmayan anlarda duyulan yoğun istek

Saç ve kıl ile kaplı bölgede geri dönülemez hasarlar meydana getiren trikotillomani ciddi bir davranış bozukluğu. Özellikle ergenlerde ve çocuklarda, yetişkinlere oranla daha sık gözlemlenir. Bebeklerde saç çekme davranışı olarak da kendini gösterebilir. Ancak bebeklerde görülen bu durumun altında genellikle herhangi bir davranış bozukluğu yatmaz. Eğer geçmiyorsa bir uzmana danışılması önerilir. 

Saç Yolma Hastalığı Tedavisinde Neler Yapılır?

“Saç yolma hastalığı nasıl geçer?” sorusuna verilebilecek birden fazla yanıt bulunur. Kişinin hangi sebeple bu rahatsızlık ile karşılaştığı ve hastalığın durumu tedavi yöntemi belirlenirken göz önünde bulundurulan etkenler arasında. Hastalığın tedavi edilmesi için hastanın öncelikle bir uzmana danışması gerekir. 

Hastanın muayenesini esnasında uzman saç ve kıl yolma sıklığı, miktarı, dürtünün özellikleri ve eşlik eden hastalıkları inceler. Buna bağlı olarak bir tanı koyar. Bu aşama klinik değerlendirme sürecidir ve tedavinin etkili şekilde planlanabilmesi için klinik değerlendirme sürecinin başarılı şekilde gerçekleşmesi gerekir. 

Hastaya uygun tedavi yöntemi için psikolojik testler yapılır ve ölçekler kullanılır. Testler ve ölçekler, uzmanın taleplerine bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.

Trikotillomani tanısı konulan hastaya önerilen ilk tedavi yöntemi psikoterapi yöntemleri. Hasta ve ailesine verilen psikoeğitimler hastalık hakkında detaylı ve nitelikli bilgiler edinmeyi sağlar. Tedavinin ilk ve en önemli aşaması hastalık hakkında yeterince bilgi sahip olmak. 

Bilişsel davranışçı terapi “Saç koparma hastalığı nasıl geçer?” sorusunun yanıtlarından biri. Psikoterapi türlerinden biri olan bilişsel davranışçı terapi için öncelikle kişinin sorunları dinlenir. İçerisinde olduğu ruh durumu, duyguları, düşünceleri ve davranışları üzerinde durularak çalışmalar yapılır. Hastanın hastalığının farkına varmasını sağlayan bilişsel davranışçı terapi farkındalık oluşturarak tedavi etmeyi amaçlar.

Psikoterapinin tek başına yeterli olmadığı durumlarda trikotillomani tedavisi için ilaca da başvurulabilir. Trikotillomani psikofarmakolojik tedaviler uygulanarak da giderilebilecek bir rahatsızlık. Ancak ilaç kullanımı öncesinde uzman ilacın olası yan etkileri ve kullanırken dikkat edilmesi gereken etkenler hakkında hastaya mutlaka bilgi vermeli. 

Saç koparma hastalığından kurtulma yolları için tercih edilen bir diğer yöntem ise kendine yardım stratejileri izlemek ve yetersiz kalınan durumlarda destek gruplarına katılmak. Trikotillomani için gerçekleşen terapilerin temel amacı kişinin kendisine yardım etmesini sağlamak. Hastanın stresle başa çıkma yöntemleri terapiler aracılığıyla gelişir. Grup terapilerinde benzer hastalıklardan mustarip olan bireyler bir araya gelir. Bu tedavi yöntemi birbirlerine ve kendilerine destek olmalarını sağlayan önemli bir süreç. Bireysel ve grup terapileri sayesinde hasta trikotillomaniden nasıl kurtulacağını kendi içerisinde çözme gücü bulur.